Meer over stereotype patronen

Zich herhalende stereotype patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten, zoals sterke preoccupaties, rigide niet-functionele routines of rituelen vormen een van de drie groepen hoofdkenmerken van het autisme.

Een ‘angstig en geobsedeerd verlangen naar gelijkblijvendheid’, geldt al sinds Leo Kanners ‘ontdekking’ van het autisme in 1943 als wezenskenmerk ervan en is onderdeel van dit hoofdkenmerk. Vooral kinderen kunnen in paniek raken als er een detail in hun omgeving verandert.

Voorbeelden van gedragskenmerken die bij dit hoofdkenmerk horen, zijn interesse voor delen van objecten, preoccupaties met onderwerpen waarvoor men een intense interesse aan de dag legt, stereotype bewegingen (zoals fladderen met de armen, bonzen met het hoofd en schommelen met het lichaam), preoccupaties met het proeven en ruiken van dingen, ongewone reacties op geluiden en zeer sterk vasthouden aan routines.
Vaak wordt aangenomen dat dergelijke gedragingen (mede) reacties zijn op andere problemen. ‘Fladderen’ en ook het bij het gezicht houden van de vingers zou bv een compensatie kunnen zijn voor gebrekkige visuele orientatie in de ruimte, waarbij men meer gaat vertrouwen op proprioceptie.

Deze kenmerken zijn vooral van toepassing op zg. ‘laag functionerende’ mensen met autisme in de originele betekenis van het woord: de ‘autistische stoornis’ uit de DSM-IV. Deze vorm is wat op de achtergrond geraakt nadat de spectrum-diagnose is verbreed en ook Asperger-autisme en PDD-NOS (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified) ging omvatten. Bij het Dr. Leo Kannerhuis ziet men al jaren nauwelijks meer nieuwe gevallen van deze vorm.
In mildere en veel mildere vorm komen sommige van deze kenmerken voor bij veel mensen op het autistisch spectrum. Denk vooral aan rigide denkpatronen en obsessief gedrag.

Een voorbeeld van de consequenties voor autisme-vriendelijk ontwerpen is een zo stabiel mogelijke inrichting van de huiskamer waarin het meubilair vaste plaatsen heeft. Een ander voorbeeld zijn aanpassingen in de badkamer opdat men zich daar ritualistisch kan gedragen zonder andere gezinsleden al teveel te hinderen. Een derde voorbeeld is dat men geobsedeerd kan raken met wat er buiten te zien is, zoals verkeer, bomen of vliegtuigen.

 

Kannerhuis

error: