Context School
Circa 93% van de kinderen met autisme zit minstens vanaf hun 5-de tot en met hun 16-de jaar op school. (Wie niet?)
Autistische leerlingen voelen zich op school maar zelden op hun gemak; veelal is de school voor hen een erg moeilijke omgeving. Dat komt doordat in de schoolsituatie erg veel, zo niet alle autistische problemen en beperkingen een rol spelen. Denk aan de communicatieve en sociale eisen die de school stelt, aan stereotype gedragspatronen en aan zintuiglijke afwijkingen.
Specifieker spelen hier vooral vier kwesties:
Ten eerste leren autistische kinderen anders en komen ze in grote moeilijkheden als daaraan niet op de juiste wijze tegemoet wordt gekomen. Daar komt bij dat kinderen op het spectrum heel vaak grote moeite hebben om de geschreven en ongeschreven gedragsregels in de klas te begrijpen. Zodoende worden zij daarmee geconfronteerd bij overtreding; dat kan vaak en steeds onverwacht gebeuren en is een bron van permanente stress.
Ten tweede zijn isolement en ook sociale uitsluiting en pesten voor zeer veel autistische leerlingen aan de orde van de dag. Het onderwijs slaagt er in het algemeen onvoldoende in zijn maatschappelijke integratie taak waar te maken.
Ten derde is de zintuiglijke belasting op de meeste scholen, wat betreft lawaai, temperatuur en schone lucht (stank), enorm.
Tenslotte laat de ruimtelijke indeling meestal veel te wensen over, zowel van de gehele school als binnen de schoolklas; iets dat bijdraagt aan ruimtelijke desoriëntatie die slecht is voor het onderwijs en de ontwikkeling van autistische leerlingen.
Aanbevelingen
Architectonische aanpassingen kunnen de meest directe bijdrage leveren aan de laatst genoemde punten: zintuiglijke belasting en oriëntatie. Op de educatieve en de sociale omstandigheden is alleen indirecte invloed mogelijk, maar die kan soms aanzienlijk zijn.
De onderwijssituaties van leerlingen met autisme lopen sterk uiteen: van interne schooltjes in behandelhuizen tot reguliere scholen. De aard en ernst van de autistische en de zintuiglijke problematiek zijn hier, zoals steeds, bepalend voor de aard en de ingrijpendheid van de nodige maatregelen. In de regel zal de problematiek in het Speciaal Onderwijs groter zijn dan in het reguliere, en zullen daar ook meer mogelijkheden zijn om de nodige maatregelen te treffen.
De aanbevelingen rond school variëren dan ook tussen minimale ‘lichte’ aanpassingen in alle scholen waar autistische kinderen op zitten tot zeer ingrijpende in het Speciaal Onderwijs.
Een uitstekend boek over algemene aanpassingen die met het oog op Passend Onderwijs bij reguliere scholen noodzakelijk zijn is Fuchs e.a.
Hieronder staan 56 aanbevelingen. Daarvan hebben er 8 exclusief op het onderwijs betrekking (gemarkeerd met een asterisk *), terwijl 37 van toepassing zijn op alle hier onderscheiden settingen.
Deze website is nog in opbouw: momenteel zijn er 43 aanbevelingen uitgewerkt, verdeeld over vijf hoofdstukken en diverse thema’s in het volgende schema. Ze zijn hieronder met blauw gemarkeerd (hyperlinks).
(Zie hier voor de ordening van alle aanbevelingen.)
Aanbevelingen rond school
INRICHTING |
Schoollokalen |
92 Stabiele en overzichtelijke klaslokalen |
99 Inrichting schoolklas* |
100 Plek leerling in de klas* |
Visualisaties |
103 Visualisaties ter versterking van de visuele structuur |
104 Oriëntatie in de tijd |
105 Visualisaties op school |
106 “Visualisaties” d.m.v. de tastzin |
Lawaai / akoestiek |
107 Akoestiek en nagalm op school |
108 Schoolgeluiden |
109 Oordopjes, oortjes en koptelefoons |
Licht en zicht |
111 Doen/vermijden met kunstlicht |
Kleur |
116 Kleurtoepassing voor matig kleurgevoelige leerlingen |
117 Kleurtoepassing voor zeer kleurgevoelige leerlingen |
Tastzin en pijn / op school |
119 Pijnlijk meubilair vermijden |
121 Geen hanglampen boven tafels |
122 Pijn vermijden op school* |
INSTALLATIES EN APPARATEN |
Temperatuurbeheersing |
126 Dwarsventilatie |
Water |
136 Ceramische kranen |
Ventilatie |
142 Co2-concentratie en vocht |
145 Stille ventilatiesystemen |
Beeld en geluid |
147 Cameratoezicht |
148 Geluids- en/of beeldapparatuur in diverse afzonderingsruimten |
Verlichting |
153 Verlichting rondom school |
154 Verlichting klaslokaal |
157 Daglichtlampen en dimmers |