Een verantwoord speelterrein

Aanbeveling 14
Zorg voor een verantwoord speelterrein

Hoofdstuk (thema)
Funcies tuin / buitenterrein

Wegens
de meeste autismekenmerken

Teneinde
het voor de ontwikkeling zo belangrijke buiten spelen ook voor autistische leerlingen mogelijk te maken.

Uitwerking
Alle of bijna alle scholen hebben een schoolplein en/of andere speelmogelijkheden. Deze zijn essentieel voor de ontwikkeling van kinderen, vooral als ze gebruikt worden voor ongestructureerd buitenspelen.
Beter afstanden leren zien, hogere weerstand tegen infecties, meer vitamine D inname, betere concentratie, grotere fitheid, betere coördinatie en betere prestaties op school zullen zeker ook voor autistische kinderen gelden. ‘Minder stress’ is echter de vraag en ook de andere voordelen zullen voor autistische leerlingen afwezig of beperkt zijn als niet aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

De belangrijkste, elders genoemde, voorwaarden passeren hier de revue.
Zeer belangrijk is dat de mogelijkheden voor pesten, wat autistische kinderen veel vaker overkomt dan andere, worden voorkomen of sterk beperkt. Het ontwerp van het speelterrein moet daarom voorzien in zichtlijnen, opdat goed toezicht kan worden gehouden (zie aanbeveling 16 en 37). Bij jongere leerlingen en/of ernstiger autisme is observatie van achter glas aan te bevelen. (Zie aanbeveling 15)
Een andere voorwaarde is dat leerlingen met autisme, die lang niet met alle activiteiten mee kunnen en mogen doen, ruimte hebben om zich af te zonderen of zich half-afzijdig te houden (zie aanbeveling 17). Ook hierin dient het ontwerp van het speelterrein te voorzien.
Gezien de motorische problemen van veel leerlingen zijn zij vooral gebaat bij speeltoestellen die hun proprioceptieve, en evenwichtsvaardigheden stimuleren (aanbeveling 11).
Tot slot verdient het ook aanbeveling om vooral bij jongere leerlingen met ernstiger vormen van autisme speelplaatsen direct op het klaslokaal aan te laten sluiten en te zorgen voor een solide afgrenzing met het buitenterrein (aanbeveling 7).

Yuill e.a. is een van de zeer weinige studies waarin een aantal maatregelen werd genomen ter verbetering van de inrichting en uitrusting van een speelplaats. In een klein experiment werd het niveau van de lichamelijke uitdagingen verhoogd tot ‘net moeilijk genoeg’, werd er een cirkelvormig treincircuit geïnstalleerd ter ondersteuning van het fantasiespel, werd de omgeving gestructureerd in de zin dat kinderen van een activiteit naar een volgende (fase) werden geleid en werden er observatiepunten gemaakt, opdat kinderen ‘op afstand konden deelnemen’ (zie luwteplekken). Het resultaat was dat de kinderen bijna twee maal vaker meededen aan groepsinteracties als tevoren, veel minder solitair speelden en dat ze aanzienlijk vaker het initiatief namen interacties met andere kinderen aan te gaan.

Bij nadere beschouwing blijkt er dus veel te moeten gebeuren om de voordelen van buiten spelen ook voor autistische leerlingen bereikbaar te maken. Dat is geen wonder wanneer men bedenkt dat twee van de drie autisme-kernsymptomen bij de omgang met andere kinderen in het geding zijn: sociale en communicatieve beperkingen. De derde ‘zich herhalende stereotype patronen van interesse en gedrag’ is eveneens in het geding in zoverre deze zich uit in een grote behoefte aan structuur. Waar die aanwezig is, dient de situatie die Shepard op het oog heeft, ‘ongestructureerd buitenspelen’ te worden beperkt. Bij SBO-school de Vuurvogel in Leiden komt men hieraan tegemoet met een systeem waarbij kinderen met ‘picto-kaarten’ tevoren een zone kunnen kiezen met bepaalde activiteiten.

 

*

de Vuurvogel

Hier is een video van deze praktijk te zien.
Yuill et al
Yuill, Nicola, Sara Strieth, Caroline Roake, Ruth Aspden, Brenda Todd, ‘Brief Report: Designing a Playground for Children with Autistic Spectrum Disorders—Effects on Playful Peer Interactions’, In: J Autism Dev Disord (2007) 37:1192–1196. PDF
error: