Eigen plek op school

Aanbeveling 54
Creëer ruimten en andere voorzieningen opdat kinderen zich kunnen terugtrekken

Hoofdstuk (thema)
Bouwen en indelen (time-out ruimten)

Wegens
nagenoeg alle autisme en egokenmerken

Teneinde
tijdelijk het belastende appel te verminderen en zo overbelasting te voorkomen, dan wel zich daarvan te herstellen.

Uitwerking
Bij de beschrijving van het thema ‘time-out ruimten’ werd een heel scala geschetst van plekken waar mensen met autisme zich kunnen terugtrekken. Daar kwamen o.m. auteurs van wat wij de ‘kernliteratuur’ hebben genoemd aan het woord die veelal hun eigen variant daarvan beschreven en daar een eigen naam aan gaven.

Zoals in het thema van deze aanbeveling al naar voren kwam, kan de behoefte aan een eigen, veilige plek, aan nagenoeg alle autistische beperkingen en eigenaardigheden worden verbonden. Is men daar alleen, dan zijn er geen sociale of communicatieve problemen. Als de plek van de omgeving is afgesloten, dringen geluiden, licht, geur en andere zintuiglijke gewaarwordingen er niet door en is men gevrijwaard van zintuiglijke overbelasting. En als de ruimte klein genoeg is, dan geldt dat ook voor proprioceptieve en vestibulaire problemen. Als de terugtrekplek klein en eenvoudig is, dan wordt er geen beroep gedaan op het schakelvermogen of de centrale coherentie, enzovoorts.
(De snoezelruimte is de enige uitzondering op deze algemene regel.)

De schoolsituatie geeft in dit opzicht slechts beperkte mogelijkheden: omdat daar onderwijs wordt gegeven waar tenminste leerkrachten aan te pas komen, kan men zich daar niet geheel isoleren, tenzij voor korte tijd buiten de lesuren.

Men stelle zich een continuüm voor van volstrekte afzondering in een verstopplek tot een plek in de klas die de leerling in bepaalde mate als ‘eigen’ ervaart, maar waar niet of nauwelijks sprake is van privacy of beheersing van de eigen situatie.
Een verstopplek is per definitie geheim en kan dus niet door de school worden geregeld (maar in bepaalde gevallen wel getolereerd). Tussen de eigen plek in de klas en een verstopplek en bevinden zich, in oplopende mate van afzondering:

  • de luwteplek: het vanaf de zijlijn kunnen deelnemen aan sociale activiteiten, zonder daar geheel in te worden betrokken (zie ook isolement op school)
  • zones in het klaslokaal, van een scheidslijn op de vloer tot een semi-afgezonderde ruime in de klas (zie thema ‘zoning’ en aanbevelingen 30, 99 en 100)
  • een aparte ruimte, aansluitend op het klaslokaal
  • een apart lokaal waar een of meer autistische leerlingen een veilige plek hebben buiten lestijd (zie aanbeveling 57)
  • een sensorische suite (zie opnieuw aanbeveling 57).

Bij voorkeur dienen al deze ruimten en/of faciliteiten beschikbaar te zijn op scholen waar autistisch leerlingen verblijven.

 

privacy of beheersing

De speciaal onderwijsarchitecten Fuchs e.a. (Fuchs, Angelika, Rhea Harbers, Rosita Steltenpool, SAMEN! Passende huisvesting voor passend onderwijs, Bussum, THOTH, 2012) zeggen dat een eigen plek in de klas “weliswaar de mogelijkheid [biedt] tot toe-eigening en occupatie, maar geen mogelijkheid tot privacy, in de zin dat het kind zelf controle kan uitoefenen over de toenadering van anderen naar zichzelf.”
error: