“Zones” in het klaslokaal

Aanbeveling 30
Scherm in de klas ruimten af met kasten en/of een kamerscherm die leerlingen vrijwaren van teveel zintuiglijke en sociale stimuli.

Hoofdstuk (thema)
Bouwen en indelen (zoning)

Wegens
zintuiglijke gevoeligheid, Centrale coherentie, regulatiemoeilijkheden

Teneinde
ontregeling door zintuiglijke en sociale overprikkeling voorkomen of te beperken en de concentratie te bevorderen.

Uitwerking
Het creëren van gemarkeerde plaatsen in de klas waar men tot rust kan komen en waar zintuiglijke en sociale prikkels kunnen worden beheerst, kan men een ‘time-out ruimte’ noemen. Hier zien we zulke plaatsen vooral als ‘sub-zones’ die speciaal worden gecreëerd om de concentratie te bevorderen. Dat laatste wordt vrij uitvoerig besproken bij ‘zoning’ en vooral bij ‘zoning binnen één ruimte’.

Teneinde een afgeschermde plek effectief te kunnen gebruiken voor schoolwerk worden zogenoemde ‘workstations’ in de klas aangeraden. Hun inrichting luistert nauw. Magda Mostafa behaalde daarmee haar uitzonderlijke resultaten. De uitkomsten van haar experiment zijn het gevolg van een vergelijking met een controleklas waar geen afgeschermde ruimte was, maar in plaats daarvan een kussen in de hoek van het lokaal. Dat werkte echter niet.

Mostafa schrijft:
“Bij de controlegroep werden deze effecten niet gevonden wegens de afwezigheid van een formeel afgeschermde ontsnappingsplaats. De kinderen die een time-out nodig hadden, (…) werden voortdurend hetzij door hun nieuwsgierige leeftijdsgenootjes gestoord, dan wel kwamen ze bij hen zitten of liggen. In beide gevallen werd zowel de les als de ontsnapping van het individuele kind verstoord.”

We citeren McAllister & Maguire die een sterk overeenkomstige aanbeveling doen:
“Workstations zijn individuele bureaus waaraan leerlingen kunnen werken. Om de concentratie te bevorderen en afleiding te minimaliseren zijn ze voorzien van zij- en achterschermen. Teneinde de leerling nog meer met de concentratie te helpen worden ze bij voorkeur geplaatst tegen een lege muur of in een hoek, verwijderd van andere activiteiten.
In vergelijking met andere zones in de klas is die van het werkstation bestemd voor visuele rust en stilte. Leerlingen moeten vanuit hun zitplaats directe toegang te hebben tot de open opbergplanken waar ieders schoolspullen zich bevinden. Lage opbergplanken zullen vaak als afgrenzing dienen tussen de werkstations en de rest van de klas.”

Dezelfde auteurs propageren nog een andere rustige ruimte in de klas met een andere functie:
“Een stille ruimte in het klaslokaal is essentieel. Deze verschaft het kind de tijd om zijn ‘batterijen op te laden’ als het moe wordt of andersom te kalmeren als het overstuur is geraakt. Het kan een uitbreiding van het klaslokaal worden – een klein podium, een plek om verhaaltjes te vertellen of zo nodig te lezen, waarmee wordt bijgedragen aan de flexibiliteit van het klaslokaal. Beter nog dan een sensorische kamer in de klas te maken, kunnen, indien daarvoor voldoende bergruimte aanwezig is, de nodige hulpmiddelen naar deze kamer in de klas worden gereden of gedragen om de stille kamer tijdelijk tot een sensorische om te bouwen. De flexibiliteit kan nog worden verhoogd door een kamerscherm of een schuifdeur aan de stille kamer te bevestigen waarmee de stille plek naar wens geopend of afgeschermd kan worden.”

Deze auteurs refereren niet expliciet aan de kwestie die hiervoor aan de orde was, maar we mogen aannemen dat deze rustige plek voldoende is afgeschermd om de nadelen te vermijden die Mostafa ontmoette in haar experiment met het kussen in de hoek van het lokaal.

Het is tot slot aardig om het volgende succesverhaal te vermelden uit The Autism Toolbox dat adviezen bevat voor het regulier onderwijs in Schotland.
“Een school met twee autistische leerlingen in een P5 klas (tussen 8 en 9 jaar) ontwikkelde het idee van een geïndividualiseerd ‘werkstation’ door een ‘kantoor’-gebied in de klas te maken. Deze ruimte was beschikbaar voor alle leerlingen die de behoefte te kennen gaven aan een rustiger werkplek. Het kantoor was opzettelijk ontworpen als een “volwassen” plek over te komen waarin echte kantoorspullen werden gebruikt. De leerlingen kregen ook de gelegenheid om desgewenst met koptelefoons naar muziek te luisteren. Deze mogelijkheid werd heel snel een normaal en geaccepteerd deel van de klas.”

*Mostafa

Mostafa, Magda, ‘An Architecture for Autism: Concepts of design intervention for the autistic user’, In: Archnet-IJAR, International Journal of Architectural Research 2(2008) 1 (March) 189-211.
error: