Motorische onhandigheid

Motorische onhandigheid (officieel ‘stoornissen in het motorisch functioneren’) komt bij veel, zo niet alle mensen met autisme voor. Het is een van de redenen dat jongens op het spectrum minder goed zijn in sporten als voetbal.

In de context van architectuur voor autisme is ‘lichamelijke’ of ‘motorische onhandigheid’ onder andere relevant voor de inrichting. Zo kunnen meubels beter geen scherpe randen of uitsteeksels hebben waaraan mensen die er tegenaan lopen of vallen zich kunnen bezeren. Keukens zijn gevaarlijke plaatsen voor mensen die geregeld vallen of zich stoten.
Een ander voorbeeld is dat een kraanleertje gemakkelijk bezwijkt onder het herhaaldelijk te stevig dichtdraaien van een kraan. Mensen met autisme ‘kennen vaak hun eigen kracht niet’; ceramische kranen zijn in dat geval te verkiezen.

Motorische problemen zijn breed, want betreffen niet alleen het bewegen in de ruimte, maar ook alles wat we met de handen doen. Over de precieze oorsprong ervan is veel nog onduidelijk. Wel staat vast dat er vaak problemen zijn met de feedback, d.w.z. de informatie op basis waarvan we ons bewegen kunnen bijstellen. De betrokken zintuigen (en problemen daarmee) zijn in ieder geval het zicht, de proprioceptie en (vooral voor het bewegen in de ruimte) het evenwichtsorgaan. Met andere woorden: vestibulaire problemen houden evenwichtsproblemen en een verminderde oriëntatie in de ruimte in en proprioceptieve problemen verstoren adequate terugkoppeling van informatie uit de spieren. Niet ‘weten’ wat de spieren precies doen, is niet prettig voor kwetsbare objecten en andere mensen.

Een prachtig verwoording van hoe het kan voelen om lichamelijk onhandig te zijn staat in een brief die Gordy (16) schreef aan een politieman die betrokken was bij een voorlichtingsproject over autisme. Het bijzondere aan de brief is dat Gordy nooit had gesproken en dat zijn ouders tot dan toe niet wisten wat er  in hem om ging of dat hij überhaupt kon schrijven. Hij schreef onder andere: “… Ik wilde u heel graag vandaag schrijven om wat extra inzicht te geven in de verbroken links die geacht worden mijn lichaam en geest in harmonie te laten samenwerken. (…) Mijn hersenen, die erg op die van u lijken, weten wat ze willen en hoe dat duidelijk te maken. Mijn lichaam, dat veel lijkt op een dronken, 1 meter 80 lange kleuter, werkt tegen. (…) De lichamelijke signalen waar je op moet letten zijn fladderende handen of een andere sociaal onacceptabele beweging, woord of gedrag in het algemeen. Dat is onbeheersbaar. Denkt u werkelijk dat ik het, met een geest en gevoelens als ieder ander, leuk vind om me zo te gedragen? Zeker weten van niet…”

*
Gordy